ΤΟ ΛΟΥΤΡΟΥΒΕΙΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΤΡΩΝΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΒΑΣΗ ΧΙΟΥ – το στυράκι

ΤΟ ΛΟΥΤΡΟΥΒΕΙΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΤΡΩΝΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΒΑΣΗ ΧΙΟΥ – το στυράκι

Λεπτομέρεια από το στυράκι

Το στυράκι

Το στυράκι του λουτρουβειού

Σε προηγούμενο δημοσίευμα μας αναφέραμε ότι παλιότερα, όταν η κατεργασία της ελιάς για να βγει το λάδι γινόταν στα λουτρουβειά, τα στάδια κατεργασίας ήταν: τρίψιμο των ελιών, συμπίεση του πολτού που παραγόταν και διαχωρισμός του λαδιού από τους άλλους φυτικούς χυμούς και το νερό. Στη συνέχεια κάναμε μια σύντομη περιγραφή του μύλου όπου τρίβονταν οι ελιές και συγκεκριμένα του μύλου της εκκλησίας της Αγίας Ματρώνας.

Ο πολτός που σχηματιζόταν όταν έτριβαν της ελιές συμπιεζόταν στο στυράκι. Σ’ αυτό το δημοσίευμα θα περιγράψουμε, χωρίς να επεκταθούμε, το στυράκι της εκκλησίας της Αγίας Ματρώνας. Η βάση του στυρακιού ονομάζεται κατωτράπεζο. Εδώ το κατωτράπεζο είναι ξύλινο. Σε κάποια στυράκια είναι λίθινο και σε άλλα μεταλλικό. Στο κατωτράπεζο είναι στερεωμένοι δυο κατακόρυφοι κυλινδρικοί στύλοι, οι ορτοί. Στο επάνω μέρος τους είναι βιδωμένο το βορδώνι. Μέσα στο βορδώνι μπορεί να περιστρέφεται μεταλλική βίδα, στο κάτω μέρος της οποίας είναι προσαρμοσμένη μεταλλική πλάκα που ονομάζεται πλακωτάρι. Η βίδα μαζί με το πλακωτάρι μπορεί να κινείται προς τα επάνω ή προς τα κάτω με τη βοήθεια οριζόντιου δοκαριού που ονομάζεται μανέλα.

Επάνω στο κατωτράπεζο, ανάμεσα στους ορτούς, είναι τοποθετημένη λεκάνη από λαμαρίνα που σε κάποια χωριά ονομάζεται ταβάς (ο), σε άλλα τάση (η) και σε άλλα ταψί (το). Στο ταψί τοποθετούσαν τον έναν επάνω στον άλλο πάνινους φακέλους, τις πετσέτες. Μέσα στις πετσέτες είχαν απλώσει ορισμένη ποσότητα αλεσμένων ελιών. Όταν το πλακωτάρι κατέβαινε προς τα κάτω συμπίεζε τις στοιβαγμένες πετσέτες και έτσι έβγαινε το λάδι.