Ενδιαφέροντα κτίσματα στα χωριά της Λέσβου.

 

30.

Στο χωριό της Λέσβου Καλλονή.

Οικία της οικογένειας Στ. Παπαγεωργίου. Χτίστηκε το 1927.

29.

Μήθυμνα. 

Αρχοντικό Κομνηνάκη Κράλλη .

Το αρχοντικό βρίσκεται αρκετά ψηλά, στο κέντρο του παραδοσιακού οικισμού, λίγο πιο κάτω από το κάστρο.  Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα τοπικής αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα και αναπτύσσεται σε 3 ορόφους, ισόγειο, ημιόροφο και 1ο όροφο, συνολικού μικτού εμβαδού 414 τ.μ.

Το ισόγειο είναι πετρόχτιστο και εξωτερικά άβαφο όπως κάθε τι πετρόχτιστο στο Μόλυβο.

Ο όροφος είναι ξύλινος.  Εκεί υπάρχουν 4 δωμάτια με τοιχογραφίες λαϊκής ζωγραφικής του 1833 που αποτελούν επισκέψιμο χώρο για το κοινό ως αξιοθέατο-μουσείο. 

Ο ημιόροφος  προοριζόταν για τους υπηρέτες ενώ σήμερα φιλοξενεί φοιτητές της Σχολής.
Τη δεκαετία του 1950 περιήλθε στην κυριότητα της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών ύστερα από δωρεά της οικογένειας Κράλλη και κάποιων Μολυβιατών μεταναστών στην Αυστραλία. Από το 1960 αποτελεί έναν από τους 6 Καλλιτεχνικούς Σταθμούς της Σχολής.
Φαίνεται ότι χτίστηκε το 1812.

Φωτογραφίες με τις τοιχογραφίες στο εσωτερικό του σπιτιού στο kiourellis.blogspot.com/ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΚΟΜΝΗΝΑΚΗ ΚΡΑΛΛΗ Στο Μόλυβο Λέσβου/Πέμπτη, 9 Νοεμβρίου 2017

Στο εσωτερικό.

Λεπτομέρεια οροφής.

Τοιχογραφία.

28.

Μήθυμνα.

Αρχοντικό  Γιαννάκου. Χτίστηκε το 1790 και ήταν η κατοικία τούρκου Αγά της περιοχής. Το 1935, με την ανταλλαγή περιουσιών, πέρασε στην οικογένεια Γιαννάκου. Σήμερα ανήκει στην κόρη τους Δώρα Γιαννάκου-Παρίση η οποία φρόντισε  να το αναστηλώσει για να διατηρήσει στο χρόνο την αυθεντικότητα και την  ιδιαιτερότητά του, ώστε να θεωρείται μια πολύτιμη αρχιτεκτονική κληρονομιά. 

Οροφή.

Οροφή.

Λεπτομέρεια οροφής.

27.

Μόρια.

26.

Παπάδος.

Αρχοντκό Βρανά.

25.

Δημοτική Πινακοθήκη Μήθυμνας.

Η κατασκευή του κτιρίου προσδιορίζεται στα τέλη του 18ου ή στις αρχές του 19ου αιώνα. Η αρχιτεκτονική του ανταποκρίνεται στον παραδοσιακό τύπο της λεσβιακής κατοικίας, με προσλαμβάνουσες από την Ανατολή. Το πέτρινο ισόγειο τμήμα της κατοικίας εναρμονίζεται με τη λιθόκτιστη κατασκευή που διακρίνει τόσο τον προαύλιο χώρο του οικήματος όσο και τα λιθόστρωτα καλντερίμια του χωριού. Το επάνω τμήμα του κτιρίου είναι ξύλινο. Διακρίνεται το παραδοσιακό «σαχνισί» που προεξέχει του τοίχου και στηρίζεται σε ξύλινες αντηρίδες.

Το ισόγειο χρησίμευε ως επί το πλείστον για την προσωρινή αποθήκευση της ελιάς, του άχυρου, ενώ εκεί βρίσκονταν επίσης τα κιούπια με το λάδι, τα όσπρια, κ.α. Στο βάθος του ισόγειου χώρου ήταν το πηγάδι απ' όπου η οικογένεια προμηθευόταν νερό, ενώ στον δεξί τοίχο διακρίνεται η κατασκευή του φούρνου.

Στον όροφο βρίσκονται οι χώροι διαμονής των ενοίκων. Η ξύλινη σκάλα οδηγεί σε ένα μεγάλο διάδρομο, απ' όπου ανοίγουν πόρτες προς τα διαφορετικά δωμάτια του σπιτιού. Τα δωμάτια στην πρόσοψη της κατοικίας χρησίμευαν ως κρεβατοκάμαρες ή χώροι υποδοχής (οντάς), ενώ το πίσω δωμάτιο με το τζάκι ήταν το «χειμερινό δωμάτιο».

Αρχικά το κτίριο έγινε γνωστό ως «Μουσείο Εφταλιώτη», αφού προοριζόταν να στεγάσει τα χειρόγραφα του Αργύρη Εφταλιώτη που θα έφερνε ο Γιώργος Βαλέτας από το Παρίσι. Για αυτόν το λόγο, ο γλύπτης Απάρτης φιλοτέχνησε την προτομή του Εφταλιώτη που βρίσκεται στην αυλή του κτιρίου.

Η ανάγκη να υπάρξει ένας χώρος στέγασης για τα έργα των καλλιτεχνών που διέμεναν στην Μήθυμνα χρονολογείται ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 και τις απαρχές της τουριστικής και πολιτιστικής ανάπτυξης της. Το 1981, με πρωτοβουλία του τότε δημάρχου Κώστα Δούκα, του λογοτέχνη Νάσου Θεοφίλου, του καλλιτέχνη Απόστολου Γιαγιάννου και τη συμβολή του ζωγράφου Χρόνη Μπότσογλου, έγιναν τα εγκαίνια της Πινακοθήκης με 77 έργα που δωρίθηκαν είτε από τους ίδιους τους καλλιτέχνες είτε από συλλέκτες έργων τέχνης.

24.

Μήθυμνα.

23.

Μήθυμνα.

22.

Μεσαγρός.

21.

Μεσαγρός.

Ο μιναρές.

«Η κατάκτηση της Λέσβου το 1462 από τους Οθωμανούς θα φέρει αλλαγή στη στρατιωτική και διοικητική διαρρύθμιση του νησιού. Έτσι εκτός από το προσωπικό διοίκησης και φρουράς, σιγά σιγά και με παρότρυνση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, θα έρθουν και θα εποικίσουν στην πόλη και τα χωριά της Λέσβου μουσουλμάνοι από την Ανατολή. Αυτοί με τη σειρά τους, για τις θρησκευτικές ανάγκες τους, θα αναγείρουν διάφορα τεμένη, όπως το τζαμί στο Μεσαγρό. 

Το τζαμί αυτό μετά από την αποχώρηση του μουσουλμανικού πληθυσμού, αφού δεν είχε καμία ουσιαστική χρήση, αφέθηκε στη φθορά του χρόνου όπως και πολλά άλλα στο νησί, κατ’ αντιστοιχία με τις δικές μας εκκλησιές που κατέρρευσαν από τότε που αναχώρησε ο ελληνικός πληθυσμός από τη Μικρά Ασία.

            Οθωμανικές αρχειακές πηγές του 1548 μας δίνουν πληροφορίες για το Μεσαγρό ως το δεύτερο μεγαλύτερο οθωμανικό οικισμό μετά το χωριό Κουκμίδος, ενώ τα έτη 1671 και 1709 το οθωμανικό στοιχείο υπερέβαινε το χριστιανικό σύμφωνα με την αναλογία εστιών (οικογένειες). Το αρχικό τζαμί του Μεσαγρού πρέπει να χτίστηκε το 16ο αιώνα. Από αυτό σήμερα έχει σωθεί μόνο το υπόλειμμα ενός μιναρέ που ήταν κατασκευασμένος από μικρά τούβλα και χτισμένος επάνω σε εξαγωνική βάση. Υπήρχε  καλλίγραφη μαρμάρινη επιγραφή σε ζωγραφιστό μαύρο φόντο η οποία ανέφερε  ότι το 1825/6 χτίστηκε νέο Τζαμί. Σύμφωνα με τον ιστορικό Π. Σαμάρα, στην οικοδόμηση των τζαμιών, συνέβαλλαν και πολλοί γραικοί. Συγκεκριμένα για το τζαμί του Μεσαγρού αναφέρει τον πρωτομάστορα Ταμπακέρα. Ο κήπος του τζαμιού πιθανώς να ήταν μουσουλμανικό νεκροταφείο, (ίσως χώρος ταφής των Ιμάμηδων) αφού ακόμη και σήμερα μπορεί κάποιος να δει παραπεταμένες ταφόπλακες. Στον προαύλιο χώρο διατηρούνται τα απομεινάρια από δύο βρύσες, μια μπροστά και μια πίσω, οι οποίες ήταν οι βρύσες των εξαγνισμών για εξαγνιστικούς καθαρμούς, αντίστοιχο της "φιάλης" των Βυζαντινών. Στην αυλή διατηρούνται επίσης πορτοκαλιές και ροδιές. Ο νεότερος μιναρές στο Β.Δ. άκρο, σύμφωνα με την εγχάρακτη επιγραφή του στηθαίου στο κυκλικό εξώστη (μουεζινέ) του, έχει χρονολογία 1900/1 και 1902/3. Το ύψος του είναι 14 μέτρα και είναι χτισμένος από καφέ-γκρίζα πέτρα. Η κορυφή του περιλαμβάνει μεταλλικό άκρο με ημισέληνο και κρίνο, συνηθισμένο σύμβολο σε οθωμανικά λάβαρα, σημαίες και μνημεία. Αξιοσημείωτη είναι η σχετικά αρκετά καλή κατάσταση του μιναρέ, παρά τη φθορά και την εγκατάλειψή του. Το τζαμί όμως δυστυχώς δεν είχε καμία τύχη στη μάχη  με το χρόνο, καθώς ήταν ξύλινη κατασκευή που δεν έτυχε καμίας ουσιαστικής συντήρησης».

Από ανάρτηση του Πάνου Αγιακάτσικα με τίτλο «Το τζαμί του Μεσαγρού - Mesagros Camı» στο ottoman-monuments-of-lesvos.blogspot.com › 2014/04

20.

Φίλια.

Ο μιναρές.

19.

Σκαλοχώρι. 

Ο μιναρές.

Το παλιό τζαμί βρισκόταν στην Κάτω Αγορά, στα όρια του μουσουλμανικού με το χριστιανικό τομέα. Ο μιναρές του είχε πολυγωνική βάση και ύψος περίπου 10 μέτρα. Στους σεισμούς του 1867 και του 1889 το τζαμί έπαθε μεγάλες ζημιές και το πιθανότερο είναι ότι είχε καταστεί ακατάλληλο. Το Γενί Τζαμί (καινούργιο τζαμί) άρχισε να χτίζεται τα πρώτα χρόνια του 20^ου αιώνα σε οικόπεδο βακουφικό. Ανεγέρθηκε από την εύπορη Μουσουλμανική Κοινότητα του χωριού και ανήκε σε αυτή. Βοήθησαν, εκτός από την τουρκική κυβέρνηση και μεγαλοκτηματίες του χωριού. Όταν έγινε η απελευθέρωση της Λέβου, 8-12-1912,  το τέμενος ήταν σχεδόν τελειωμένο. Έλειπαν μερικά εσωτερικά σοβαντίσματα. Για τον πλούτο κατασκευής και τη θέση του το έλεγαν Κασίρ Τζαμί. Ο μιναρές βρίσκεται στο μέσον, περίπου, της δυτικής πλευράς. Είναι στη βάση δωδεκάγωνος, γίνεται μετά κυλινδρικός με δύο διαζώματα κι ένα καλλιτεχνικά χτισμένο εξώστη με τριών επιπέδων στηρίγματα, όλα έργα φημισμένων Τούρκων λιθοξόων.

Από το βιβλίο του Δημητρίου Ι. Χατζηλία «Το Σκαλοχώρι Λέσβου. Συμβολή στην έρευνα της ιστορίας και του πολιτισμού του».

18.

Κλειώ.

Αρχοντικό Ζαχαριάδη.

Παναγιώτης Ευστρατίου Ζαχαριάδης. Γεννήθηκε στην Κλειώ το 1865. Μετανάστευσε στην Αίγυπτο όπου ασχολήθηκε με τις φυτείες βαμβακιού. Επέστρεψε στο χωριό γύρω στα 1900 και έχτισε το σπίτι. Κατά την γερμανική κατοχή επιτάχτηκε και έγινε αρχηγείο της περιοχής με επικεφαλής τον Γερμανό λοχαγό Βάλτερ.

Ο Π.Ζ. παντρεύτηκε την Βασιλεία η οποία ήταν πέμπτη ξαδέλφη του. Λόγω αυτής της συγγένειας χρειάστηκε η συνηγορία του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως για την νομιμοποίηση αυτού του γάμου. Έκανε μαζί της πέντε κόρες και ένα γιο. Μετά τον θάνατο του η ιδιοκτησία του σπιτιού πέρασε στην Βασιλεία και στη συνέχεια στο μοναδικό γιο του Ευστράτιο ο οποίος ήταν ήδη ένοικος του. Αυτός είχε παντρευτεί την Ρένα Ανδρέου και είχαν αποκτήσει ένα γιο, τον Παναγιώτη και μία κόρη την Βασιλεία. Όταν η σύζυγος του Ευστράτιου πέθανε πολύ νέα από καρκίνο αυτός παντρεύτηκε για δεύτερη φορά και απόκτησε ακόμα μια κόρη. Η ιδιοκτησία του σπιτιού πέρασε στον γιο του Παναγιώτη καθώς η επιθυμία του δημιουργού του αρχοντικού ήταν σε κάθε γενιά να παίρνει το σπίτι ο γιος. Ο Παναγιώτης, ένα αιώνα μετά το χτίσιμό του μετέτρεψε το αρχοντικό σε παραδοσιακό ξενώνα.

Οι πληροφορίες προέρχονται από το περιοδικό «Εν Κλειώ», Αρ. 41, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009.

17.

Σκάλα Συκαμιάς.

Αρχοντικό Καλλιγέρη.

Το έφτιαξε για εξοχική κατοικία ο Στρατής Καλλιγέρης του Κων/νου με καταγωγή από την Σκαμνιά Λέσβου , εύπορος έμπορος που κατοικούσε τον περισσότερο χρόνο στην Αίγυπτο. Εκείνος και η Γαλλίδα στην καταγωγή γυναίκα του Μάρι δεν απέκτησαν παιδιά ,έτσι ο Στρατής Καλλιγέρης με την διαθήκη του το άφησε στον ανεψιό του Δημητρό Καλλιγέρη, γιό του αδελφού του Αχιλλέα Καλλιγέρη που είχε παντρευτεί την Ανδομάχη Γώγου.

Το πατρικό των δυο αδελφών, Αχιλλέα και Στρατή Καλλιγέρη, (το σπιτι του πατέρα τους Κωνσταντίνου Καλλιγέρη) είναι στο χωριό Συκαμιά και το κληρονόμησε ο Γώγος Καλλιγέρης (ο άλλος γιός του Αχιλλέα Καλλιγέρη).

16.

Παπάδος

Αρχοντικό Βασιλείου Χατζηγιαννάκη.
Χτίστηκε το 1921.

15.

Αρχοντικό οικογένειας Χατζημιχαλάκη. Χτίστηκε το 1928.

Παπάδος

14.

Παπάδος.

Η είσοδος. 

13.

Βασιλικά.

Στην είσοδο καφενείου.Στο επάνω μέρος της εισόδου υπάρχουν λαξευμένα στην πέτρα δυο πλαίσια. Στο αριστερό διαβάζουμε χαραγμένα στην πέτρα: ΟΚΤΟΜ(πρώτη σειρά), ΒΡΙΟΥ 4(δεύτερη σειρά),  1888 (τρίτη σειρά) και στο δεξιό: Ευσ Χ^η Μ(πρώτη σειρά),  ΔΙΑ ΧΕΡΟΣ(δεύτερη σειρά),  ΜΑΣΤΩΡ Β.(τρίτη σειρά), ΑΛΒΑΝΟΥ(τέταρτη σειρά).

12.

Βασιλικά.

11.

Βασιλικά.

10.

Βασιλικά

Το χωριό Βασιλικά είχε εξαιρετικούς πελεκάνους.

«Σαν έφτανε ο Μάρτης και σταματούσαν οι βροχές και τα κρύα, οι πελεκάνοι (αυτοί που πελεκάνε πέτρες, λιθοξόοι) ξεκινούσαν για τα νταμάρια, άλλος της Αγλαστής κι άλλος στ΄Λάμπ΄του Π΄γάδ κι άρχιζαν τον πόλεμο με το βουνό και τα βράχια. Να δημιουργήσουν κρέμαση (κλίση, κατάλληλη θέση), ν΄αποκολλήσουν τους πέτρινους όγκους και να τους κυλήσουν στο άνοιγμα του νταμαριού, κοντά στη δημοσιά, όπου θα τους επεξεργάζονταν. Η αποκόλληση και η μετακίνηση των βράχων γινόταν χωρίς μηχανικά μέσα, με μόνα εργαλεία τον κασμά, τις σφήνες, τη βαριά και τον λοστό. Και ύστερα δούλευαν η τέχνη και το μεράκι. Με τον τσόκο και την χτενιά, με το καλέμι και το σφυρί λάξευαν τον ακατέργαστο όγκο, για να του δώσουν μορφή και σχήμα, να τον κάνουν γωνιά, σουβελίκι, κορδόνι. Και να σκαλίσουν ύστερα πάνω σ΄αυτά ονόματα, πουλιά, σταυρούς, ανθρωπάκια και ότι άλλο γεννούσε η έμπνευση και δεξιοσύνη του μάστορα και παραγγελία του αφεντικού».

Από το βιβλίο του Γιώργου Αλβανού «Το χωριό μου Βασιλικά Λέσβου».

9.

Βασιλικά.

Αρχοντικό Γιωργαντίδη Χαράλαμπου.

…..Ο Χαράλαμπος Γιωργαντίδης ήταν ο γιατρός του χωριού δεκαετίες ολόκληρες. Από εύπορη οικογένεια , λαμπρός οικογενειάρχης ο ίδιος, γιατρός και φαρμακοποιός συνάμα – η «σπετσαρία» ( φαρμακείο ) του βρισκόταν στο ισόγειο του αρχοντικού του - άλλοτε πρόεδρος
της Κοινότητας και άλλοτε μέλος του κοινοτικού συμβουλίου. Ντυμένος πάντα άψογα (κουστούμι, γιλέκο , γραβάτα , καπέλο, μπαστούνι), με ένα γαρίφαλο μόνιμα καρφωμένο στο πέτο του σακακιού του. Αρχοντικό παρουσιαστικό ,αναγνωρισμένος επιστήμονας , ενέπνεε το σεβασμό και μόνο με την εμφάνισή του. …… . 

Από άρθρο του Γιώργου Αλβανού στο www.vasilika-lesvou.gr

8.

Καλλονή. 

Η οικία αυτή χτίστηκε από τον Κυριάκο Παλαιολόγο το 1930. Το έδωσε προίκα στην κόρη του Καίτη όταν αυτή παντρεύτηκε τον οδοντίατρο  Μιχάλη Βαλτά.

Η αυλόπορτα είναι μια από τις ομορφότερες της Λέσβου. Επάνω διακρίνονται τα αρχικά Κ.Π.

Η είσοδος.

7.

Αγία Παρασκευή.

Αρχοντικό Γεωργίου Λημνιού, σήμερα Δημαρχείο.

6.

Αγία Παρασκευή.

Αρχοντικό Ιωάννου Σβιντερίκου (1930).

5.

Αγία Παρασκευή.

Το μπαλκόνι με τους δράκους.

Σε αστική κατοικία του 1929.

4.

Αγία Παρασκευή.

Κατοικία του 1919. Ιδιοκτήτης: Μαρία Ραπτέλλη-Κράλλη.

3.

Αγία Παρασκευή.

Το κτίριο της λέσχης «Η Ομόνοια», που στεγάζει το εντευκτήριο του ομώνυμου συλλόγου και την αίθουσα εκδηλώσεων της Δημοτικής Ενότητας Αγίας Παρασκευής.

Αντιγράφω από το βιβλίο του γιατρού Στρατή Κράλη «Η Αγία Παρασκευή Λέσβου», Μυτιλήνη 1963. Δεν διατήρησα τον τονισμό του κειμένου.

«Σωματείον Λέσχης «Ομόνοια». Τούτο ιδρύθηκε κατά το έτος 1908 και απετελείτο από επίλεκτα μέλη της Κοινότητος. Μέχρι του έτους 1929 στεγαζόταν στο οίκημα του Ευσ. Ραπτέλλη, παραπλεύρως του Κοιν. Γραφείου. Έκτοτε δε και μέχρι σήμερα (1963) στο κτίριο του Έκτ. Χριστοφίδου. Το Διοικ. Συμβούλιον αποτελείται σήμερα από τους εξής: Ιωάν. Μανωλακήν ως Πρόεδρον, Περ. Κυριαζήν ως αντιπρόεδρον, Ευς. Χαλιόν ως γραμματέα, Π. Σαρίκαν ως ταμίαν και Ιωάν. Βασιλείου, Τ. Πατσελήν και Μιχ. Γουδήν ως μέλη».

Στο ισόγειο στεγαζόταν το κατάστημα Παναγιώτη Σαρίκα. Παντοπωλείο, όπως και στον καιρό του πατέρα του. Αργότερα  πουλούσε και "ήπια" υλικά οικοδομών (π.χ. καρφιά, στόκο...) για να μετατραπεί κάποια στιγμή από τον γιό του αποκλειστικά σε τέτοιου είδους επιχείρηση. Σήμερα είναι κλειστό. Το κτήριο είχε δύο ανεξάρτητες εισόδους για τον όροφο. Επειδή στον πάνω όροφο εκτός από το εντευκτήριο της Λέσχης στεγαζόταν ο χειμερινός κινηματογράφος. Όταν καταργήθηκε ο κινηματογράφος η σκάλα κλείστηκε και ο χώρος μετατράπηκε σε αίθουσα χορού.  Σημερινή ιδιοκτήτρια του κτιρίου είναι η κ. Νέλλη Χριστοφίδη.

2.

Αγία Παρασκευή.

Μια όμορφη κατοικία του 1923.

Οικία Στρατή και Νίτσας Χαλιού. Απέναντι από το κτήριο της Λέσχης Ομόνοια.

1. 

Αγία Παρασκευή. 

Αρχοντικό Αποστόλου Περικλέους (1895), σήμερα ιδιοκτησία Μιλτιάδη Απ. Χριστοφίδη.