Το μέτρημα του λαδιού στην Άνδρο - ο "μπότης".
The weighing of oil in the island of Andros - the "μπότης"

          Παλιά τα δοχεία που χρησιμοποιούσαν για να μετρούν το λάδι διέφεραν από περιοχή σε περιοχή της Ελλάδας. Στις βίδες (λιοτρίβεια) της Άνδρου το μετρούσαν με το μικρό και το μεγάλο "μπότη". Τα δυο αυτά δοχεία ήταν πήλινα και είχαν το ίδιο σχήμα αλλά διαφορετικό μέγεθος. Ο μικρός "μπότης" χωρούσε 1,5 οκά λάδι ενώ ο μεγάλος 3 οκάδες. Αργότερα στα λιοτρίβεια της Άνδρου αλλά και όλης της Ελλάδας χρησιμοποιούσαν τα ίδια δοχεία. Την "οκά" η οποία χωρούσε μια οκά λάδι και την "μισή οκά" η οποία χωρούσε μισή οκά. Και τα δυο ήταν μεταλλικά είχαν το ίδιο σχήμα αλλά φυσικά η μισή οκά ήταν μικρότερη σε μέγεθος. Στις δυο φωτογραφίες βλέπουμε τον "μικρό μπότη" και την "οκά".

           Τον μπότη τον κατασκεύαζαν αγγειοπλάστες της Άνδρου. Ήταν χειροποίητες κατασκευές, έτσι ήταν φυσικό τα δοχεία που κατασκεύαζε ένας αγγειοπλάστης να μην χωρούν όλα ακριβώς την ίδια ποσότητα λαδιού. Κάποιο χωρούσε λίγο περισσότερο από το κανονικό ενώ κάποιο άλλο λιγότερο. Για να λυθεί αυτό το πρόβλημα έριχναν μέσα στο μικρό π.χ. "μπότη" 1,5 οκά λάδι από ένα άλλο δοχείο που ήξεραν πόσο ακριβώς λάδι χωράει και το χρησιμοποιούσαν σαν πρότυπο. Στο σημείο που έφτανε η επιφάνεια του λαδιού μέσα στο "μπότη" άνοιγαν τρύπα στο τοίχωμα του. Έτσι κατά το μέτρημα του λαδιού τον γέμιζαν μέχρι την τρύπα. Αν τυχών έβαζαν μέσα περισσότερο λάδι αυτό έτρεχε από την τρύπα έξω από το "μπότη" έτσι ώστε αυτός να χωράει πάντα 1,5 οκά.

      Η οκά είναι οθωμανική μονάδα μάζας. Στην Ελλάδα αντιστοιχούσε σε 1282 γραμμάρια. Καταργήθηκε την 1η Ιουλίου 1958 και αντικαταστάθηκε από το κιλό.

In old times, the containers used to measure the oil mass differed from region to region in Greece. In the “βίδες” (olive presses) of Andros oil was counted with the small and the great “μπότης”. These two cartridges were made of clay and had the same shape but different size. The small “μπότης” had a capacity of 1.5 oka of oil while the big one 3 okas. Later, in the olive presses of Andros and the rest of Greece they used the same containers. The "οκά" which could accommodate one oka of oil and “μισή οκά” which had a capacity of half oka. Both were metal, had the same shape but, naturally, "μισή οκά" was smaller in size. In the two pictures we see the small "μπότης” and the “οκά”.

           “Μπότης” was constructed by the potters of Andros. They were handmade, so it was natural that all the containers manufactured even by the same potter would not fit exactly the same amount of oil. One could hold a bit more than normal while another one less. In order to solve this problem, they poured into the small e.g. “μπότης” 1.5 oka of oil from another container whose carrying capacity they knew exactly and they used it as a measuring template. At the exact point the oil reached the surface within the “μπότης”, they opened a hole on the “μπότης" wall. So, during the weighing, they poured oil up to  the hole. In case more oil was poured into the pot, it would run through the hole and out of “μπότης” so that it will always fit 1.5 oka.
      The oka is an Ottoman mass unit. In Greece, it corresponded to 1282 grams. It was abolished on 1 July 1958 and replaced by the kilo.