Τρίτη 2 Ιουνίου 2015

Το στυράκι της Χίου

Στη Χίο έλεγαν στυράκι το ελαιοπιεστήριο. Το ξύλινο στυράκι της φωτογραφίας προέρχεται από το λουτρουβειό της Παϊδούση Σοφίας που βρισκόταν στον Κάμπο της Χίου. Τώρα είναι εκτεθημένο στο λαογραφικό μουσείο Καλλιμασιάς. Τα τμήματα από τα οποία αποτελείται είναι: το αδράχτι, το βορδώνι, οι δύο ορτοί, το πλακωτάρι και το κατωτράπεζο. Στο κάτω μέρος του αδραχτιού υπάρχουν δυο οριζόντιες τρύπες. Η κατεύθυνση της μιας είναι κάθετη προς την κατεύθυνση της άλλης. Στις τρύπες αυτές τοποθετούσαν οριζόντιο δοκάρι που είχε μήκος 2,5 μέτρα περίπου και λεγόταν μανέλα. Σπρώχνοντας την μανέλα προς την κατεύθυνση που περιστρέφονται οι δείκτες του ρολογιού το αδράχτι κατέβαινε προς τα κάτω παρασύροντας προς τα κάτω και το πλακωτάρι. Με τη σειρά του αυτό πίεζε τις "πετσέτες" με τις αλεσμένες ελιές που ήταν τοποθετημένες στο κατωτράπεζο. Η μανέλα επειδή εμποδιζόταν απο τους δυο ορτούς είχε τη δυνατότητα να κάνει μόνο μισή στροφή. Από τον δεξί ορτό, όπως βλέπουμε την φωτογραφία, μέχρι τον αριστερό. Εκεί την έβγαζαν από την μια τρύπα του αδραχτιού, την έβαζαν στην άλλη και συνέχιζαν την ίδια διαδικασία. Στη Λέσβο το στυράκι ονομαζόταν μπασκί.